Dit is waarom een netwerkcoördinator zo belangrijk is

Netwerkcoördinator;  je hoort steeds vaker dat mensen zich in deze hoedanigheid introduceren. Ook ikzelf vervul deze rol binnen het regionaal netwerk GezondVeluwe. Maar wat doe ik dan? En wat is de meerwaarde van deze rol? Wanneer zet je een netwerkcoördinator in? En is het een tijdelijke rol of heeft een netwerk altijd een coördinator nodig? Deze vragen krijg ik met enige regelmaat. In deze blog beantwoord ik ze vanuit mijn perspectief.

Wat doet een netwerkcoördinator?

Binnen GezondVeluwe vervul ik de rol van centraal (bestuurlijk) aanspreekpunt, van verbinder, raadgever en bouwer. Alle lijnen komen als het goed is bij mij bij elkaar, waardoor ik erop kan toezien dat er samenhang is binnen het netwerk. Ik zorg ervoor dat het netwerk zich door ontwikkelt, dat nieuwe bestuurders aangehaakt zijn en dat de bedoeling van het netwerk (“goed en gezond leven op de Veluwe”) het uitgangspunt blijft voor de te volgen koers.

Uit onderzoek is naar voren gekomen, dat het belangrijk is om aandacht te besteden aan een aantal randvoorwaarden bij de samenwerking tussen organisaties in netwerken. Randvoorwaarden die de mate van succes bepalen (zie Common Eye).

Zo is het belangrijk dat er een heldere ambitie is waar de netwerkpartners zich aan committeren. Dit hoeft niet perse vastgelegd te worden in een juridisch document. Maar mijn ervaring is wel dat de ambitie regelmatig moet worden herijkt of herbevestigd en dat het regelmatig onder de aandacht moet worden gebracht. Het bepaalt immers de koers van het netwerk.

Ook is een goed georganiseerd en transparant samenwerkingsproces belangrijk. Dit kent een meer administratief en organisatorisch deel waarbij je als netwerkcoördinator inzicht geeft in de voortgang van programma’s en projecten en de bereikte resultaten. Bijvoorbeeld in de vorm van kwartaalrapportages. Transparant zijn over behaalde projectresultaten geeft energie aan de samenwerking. Wat dan goed werkt, is om de projectleiders en professionals in bestuurlijke overleggen te laten presenteren wat hun project heeft opgeleverd voor de inwoner of patiënt. Dit maakt voor bestuurders, die vaak meer op afstand zitten van de praktijk, direct inzichtelijk wat de meerwaarde is van deelname in het netwerk. 

Verder is de netwerkcoördinator ook achter de schermen actief met het samenwerkingsproces bezig. Een continu aandachtspunt is de balans tussen als coördinator leiderschap nemen in een netwerk en het eigenaarschap houden bij de beslissers. Want als je als netwerkcoördinator teveel vooruit loopt, bestaat het gevaar bestaat dat beslissers achterover leunen. Terwijl het netwerk van de partners is en belangrijk is dat zij daarin hun verantwoordelijkheid nemen. Als netwerk coördinator ben je je hiervan bewust en intervenieer je op het juiste moment. Bijvoorbeeld door bestuurders, managers en professionals een podium te geven, waar ze kunnen laten zien wat zij bijdragen aan (de ambitie van) het netwerk. En op gezette tijden is een moment van reflectie nodig. “Zitten we nog op het juiste spoor?” “Is ieder nog aangesloten?”

Wat is de meerwaarde van een netwerkcoördinator?

De grootste meerwaarde van de netwerkcoördinator, zoals in GezondVeluwe, zit wat mij betreft in de zorg dat het netwerk zodanig functioneert dat het maatschappelijke waarde creëert[1].  Dus dat het netwerk uiteindelijk meerwaarde heeft voor de samenleving. Bijvoorbeeld een gezondere bevolking, met een toegenomen ervaren kwaliteit van leven, in een inclusieve samenleving, op een doelmatige wijze georganiseerd.

De rol van de netwerkcoördinator zit naast de concrete taken ook in de meer onzichtbare kant van het netwerk. Bouwen aan vertrouwen, aansluiten bij wat bestuurders bezig houdt en bij de ontwikkelingen in de externe omgeving, het verbinden van de verschillende niveaus in een netwerk, het schakelen tussen werkvloer en bestuur etc. En ook het creëren van meer impact door samenhang in de activiteiten te organiseren.

Ik merk ook dat een onafhankelijke positie in een netwerk van meerwaarde is voor de rol van netwerkcoördinator. Zoals ik dat in het regionale netwerk GezondVeluwe doe. Daar sta ik echt tussen de samenwerkende partijen in en heb ik steeds het gezamenlijk belang in het vizier. Bij een netwerkcoördinator die in dienst is bij een van de organisaties in het netwerk speelt ook altijd het organisatiebelang mee.

Wanneer zet je een netwerkcoördinator in?

Zorgnetwerken zijn er in vele soorten en maten. Bij Raedelijn maken we onderscheid in regionale netwerken, wijknetwerken en netwerken rondom een inwoner of patiënt. Daarnaast zijn er nog netwerken met een overkoepelend thema, zoals netwerken rondom dementie of oncologie. Al deze netwerken hebben een vorm van coördinatie nodig.

Bij netwerken rondom een inwoner of patiënt, bewaakt de inwoner of patiënt vaak zelf dat zorg op elkaar afgestemd is. Of een casemanager helpt daarbij. Bij wijk-, regio- en themanetwerken vind ik een rol van netwerkcoördinator cruciaal. Want dat is de persoon die ervoor zorgt dat het netwerk blijft bestaan en zich ontwikkelt.

Is de netwerkcoördinator ooit klaar?

“Nee”, luidt mijn simpele antwoord op deze vraag.  Het werk van de netwerkcoördinator is nooit af. De ervaring leert dat het actief,  inspirerend en vertrouwensvol houden van een netwerk niet vanzelf gaat.  Daar moet blijvend energie in gestoken worden. Relaties moeten worden bevestigd en herbevestigd. Ambities herijkt. Resultaten van de samenwerking moeten voor het voetlicht worden gebracht zodat het netwerk betekenis krijgt.

In mijn opinie kan een netwerk niet zonder een vorm van coördinatie. Theoretisch gezien zou een netwerk zelfsturend kunnen zijn maar in  de praktijk heb ik dit in het zorgveld nog nooit succesvol zien werken. Het netwerk blijft dan vaak beperkt tot een paar ontmoetingen en wordt niet doorgezet in gezamenlijke acties.

Dit alles vraagt om doorlopende tijd en aandacht van een persoon die hier expliciet voor is aangewezen: de netwerkcoördinator.